Ðoạnđường từ Vôtích đến Dươngchâu rất gần, đâuđộ
150 câysố. Tôi khôngmuốn lặplại cái điệpkhúc nhàmchán
là xalộcaotốc tânkỳ của Trungquốc ngàynay đãđưa tôi đến
Dươngchâu vù mộtcái nhanh nhưthếnào nhưng nó cũng đángđượcnhắcnhở
để cácnhà xâydựng và pháttriển giaothông vùng dulịch
lấygương để mà soi, thídụ, đoạn "đườnglàng"
từ Mốngcái đến Vịnh Hạlọng đã vậntải trên 100 ngàn
dukhách Trungquốc sang Việtnam trong năm 2004 xemra mắccở và
tủihổ quá! Ðólà chưakể hệthống xebuýt dulịch
tiệnnghi và rộngrãi của các côngty tưnhân kinhdoanh!
Xe chạy chưatới một tiếngđồnghồ thì rẽ vào đường
băngngang thànhphố Thườngchâu, nơi trúngụ của côgái tôi
gặp trên tàulửa đó, nhưng nghe côta nói thànhphố của cô
khôngcógì để xem nên tôi khônghề mảymay có ýđịnh ghévào.
Thùngchâu xemra cũng chẳng nhỏ tínào -- quáilạ, sao thànhphố
"vôdanh" nào của Trungquốc cũng hiệnđại và tânkỳ
thế. Rồi xe lại đỗra trởlại xalộcaotốc đểđi Dươngchâu.
Ðường dẫnvào thànhphố này lại phải băngngang qua ba nhánhsông
tẻra từ dòng Dươngtửgiang hùngvĩ, và ba câycầutreo
bắcngang những nhánhsông nầy cũngg hùngvỹ khôngkém.
Xebuýt vào đến bếnxe là gần 5 giờchiều. Tôi đón
một chiếc taxi vào trungtâm thànhphố. Vì tôi chưa đặt kháchsạntrước
chonên tôi bảo côtàixế taxi chở tôi đến kháchsạn
tốtnhất ởđó và ngaytại trungtâm. Xe xe chạy dọcđường,
xemra đâylà một thànhphố nhỏ, chưađến 15 phút là xe đã
đậu ngaytrước một kháchsạn, phía bênkiađường là một
conkênh, tôi thấpthấp chỉthấy những nócnhàngói cổ
nằmkhuất bêndưới những tàngcâyxanh phía bênkia conkênh. Cáiấntượng
đầutiên là tôi đã đến một thànhphổcổ và nhỏbé.
Chonên khi côtàixế bảo đâylà kháchsạn tốtnhất của thànhphố
khátiệnnghi. Tôi nhìn bênngoài kháchsạn xemra mặttiền củ
nó cũng khangtrang nên quyếtđịnh trảtiền cuốcxe là 10
Yuan, xuốngxe vào bước vào trong quyầytiếptân.
Tôi hỏi mướiphòng thì được cônhânviên chogiá phòngđôi
là 168 Yuan, giá của hạng kháchsạn 2 sao. Khi trao hộchiếu
cho côgái, nàng cóvẻ lúngtúng, lậtqualậtlại các trang
hộchiếu, xong hỏi tôi hộchiếu nầy là của nướcnào? Rõràng
là côgái chưahề thấy hộchiếu Mỹ baogiờ. Xemra là tôi
đã vào lầm kháchsạn. Tôi nói là của Mỹquốc. Nàng bèn
cấttiếng gọi ôngquảnglý kháchsạn đang ngồi bênngoài phòngđợi
vào. Ôngquảnlý giảithích với tôi là kháchsạnh haisao
của ông chỉdànhcho người bảnxứ, chonên tôi cầnphải đến
trìnhbáo với phòng côngan sởtại xong ông mới cóthể cho tôi
mướnphòng. Tôi bựcmình cườikhẩy nói tôi đã đến trúngụ
trên mườimấy kháchsạn khắpnơi trong suốttháng qua và chưa
nơinào bảo tôi phải đi trìnhdiện côngan khuvực hết. Ông
giảithích đólà quiđịnh của chínhquyền địaphương. Tôi
nói đâylà côngviệc của kháchsạn, khôngviệcgì tôi phải
trìnhbáo với ai hết. Tôi nóithêm, Trungquốc ngàynay đã
mởcửa, tạisao tại thànhphố nầy còn lạchậu quá vậy
-- tại Thượnghải kháchsạn tôi ở ngaycả hộchiếu họ cũng
chẳngthèm hỏi, chỉ thôngbáo tênhọ là họ cho mướnphòng
ngay. Ôngquảnlý nói để ông gọi côngan khuvực hỏithăm
phảilàm thếnào? Tuy ôngta dùng phươngngữ địaphương nóichuyện
nhưng tôi cũng nghe đoánra loángthoáng là tôi khôngchịu đitrìnhbáo.
Thựcsự tôi chảphải cần lôithôi làmgì, chỉviệc đitìm
kháchsạn khác làxong. Nhưng tôi tòmò muốn xemthử họ sẽ
xửlý sưviệc nầy nhưthếnào. Ở Trungquốc nhiều năm trướcđây
đãcó nhiều quyđịnh nghiêmngặt như kháchsạn haisao
trởxuống khôngnhững khôngđược nhận ngườinướcngoài màcòn
khôngcho dânđịaphương cưngụ trong cùng thànhphố mướnphòng,
traigái mướn chungphòng phải trìnhgiấy hônthú, hộchiếu
ngườinướcngoài phải gởilại quầytiếptân, giáphòng dànhcho
ngườinướcngoài tính gấpđôi, vânvân. Cólẽ kháchsạn
nầy là một trong những kháchsạn cuốicùng cònsótlại
của disản xãhộichủnghĩa.
Cuốicùng ôngquảnlý, vì muốcđược cóthêm kháchtrọ,
chonên yêucầu tôi cho ôngta mượn hộchiếu để tự ôngta
đi trìnhbáo côngan. Tôi tự anủi tựnhủ thôiđược nhưvậy
nhânviên anninh để đểý giùm phòngmình kỷhơn. Cóđiều
trong thâmtâm tự biếtlà ở kháchsạn quốcdoanh này chảcó
mục gì vui đángkể, chỉ được cócái là rẻtiền, phòng
tuy cũ nhưng có máylạnh và không đếnnổi tệlắm. Thếlà
mộtmình tôi lếtthết kéo hànhlý lên lầusáu, cũngmaylà có
thangmáy, chứ khôngnhư kháchsạn haisao ở thànhphốcổ
Kinhchâu. Ðâuđó chưatới nửagiờ sau là cóngười mang
hộchiếu lênphòng trảlại tôi. Ðâylà kháchsạn mà côtaxi
bảo với tôi là tốtnhất thànhphố, cóthể là côta được
huêhồng của kháchsạn chăng? Giốngnhư năm ngoái tôi đi
Huế, cái anhchàng taxi cứ loayhoay tìm những kháchsạn
nhonhỏ, trongkhiđó ngoài Kháchsạn Metro bênbờ Sông Hương dưphòng
đầyra đấy, sau hỏira ớibiết là anh taxi có ănhuêhồng
của những kháchsạn đó chonên anhta khôngchịu chở tôi kháchsạn
lớn mà anhta khôngcó "giaokèo". Dođó, đây cũnglà
một bàihọc, nếu bạn muốn ở kháchsạn rẻtiền thì sẽ
gặp những chuyện trụctrặc nhonhỏ nhưvậy.
Buổitối tôi đibộ ra khuphốchính tìm chỗ ăntối. Conđườngchính
của Thànhphố Dươngchâu vềđêm đènđuốc sángchoang và đôngđảo
ngườiqualại. Trên khoảngđường dài gần một câysố trướcsau
là khuthươngmại, hàngquán, cócả hiệu gàrán KFC. Ðâylà
một khuphố tôi nghĩ là đẹpnhất sovới nhiều nơi tôi đã
điqua. Dườngphố rộngrãi, trồng nhiều câyxanh. Ngoài
conlộchính dànhcho xehơi, hai bên phíatrong là lối dànhcho xe
haibánh.Một bênđường, nằmngay khoảnggiữa conlộ chính và
đường xehaibánh là một côngviên dài nằm dọc theosuốt đạilộnầy.
Côngviên giữaphố nầy có bềrộng độ 10 mét, có câycảnh,
hồcá, hònnonbộ, nhàthuỷtạ, băngghế ngồi khắpnơi, và
lốiđibộ giữa côngviên loạgạch chạy ngoằnnghoèo xuyênsuốt,
lúc thì băngqua cầuđá hìnhvòngcung nhonhỏ, lúcthì quanhco
xenqua những lùmcây. Ðènđường cấutrúc theokiểu đènbão
thờicổ nhưng dĩnhiên là thắpđiện. Có những ngãtư,
vẫncòn uynghi những thápchuông thờixưa nay trangtrí thêm đènmàu
xanhđỏ giốngnhư mộtthànhphố Tâyphương đàng vào Mùa Giángsinh.
Có những khúcđường cònlại mộtphần của thànhquách ngàyxưa
nay được duytrì như một ditích lịchsử. Khu giảitrí
gồmcó hàngquán và rạpxinê nằmngay khoảnggiữa phiá bêntrong
đường của đạilộ nầy, xâydựng theokiếu tổnghợp
vừalà côngviên vừa là khuvuichơi, kháchbộhành tớilui nườmnựợp.
Tôi nghĩ đây cólẽ là khuphốđêm lýtưởng của kiểuÁchâu.
Nếu khôngsợ bị đaubụng, cólẽ tôi đã ngồixuống ăntối
tại một quầyăn ngoàiđường. Bênngoài một côngviên, trên
một tảngđá dài hìnhthù như chiếclá, có khắc nhữnglời
vàngngọc của cựu Thủtướng Dương Trạchdân. Cólẽ vì
đâylà quêhương của ông chonên thànhphố này mớicó cáivẻ
khangtrang và đẹpđẻ ngàynay. Có nguyên một đoạnphố dài,
toànbộ mặttiền đangđược trùngtu lại, nhàcổ nhà mới
tổnghợp, mọi chiphí do thànhphố chitrả. Ðâylà một
khuphố huyhoàng rựcrỡ đènđốm vềđêm, cáivẻ cổxưa
của những hàngquán nhonhỏ hoàlẫn với những néttânkỳ
qua những cửahàngbáchhoá mớimẻ và hiệnđại.
Ngoàikhu phố nầy lúcbấygiờ tôi mới nhậnra là kháchsạn
cở nămsao đầyrẫy, nườmnượp ngườixe, trông vuivẻ
rộnrịp hơn kháchsạng tôi ở rấtnhiều. Tôi thích ở
những kháchsạn lớn nhưvậy -- nhưnglỡ rồi, tôi tự
anủi, nhờvậy tôi tiếtkiệm được một sốtiền khôngphảilà
nhỏ. Khi đangđi dạo ngoàiphố, bỗngdưng có hai người
phụnữ, một người trungniên, một cô thanhnữ trẻtrung
xinhđẹp, họ chắnđường tôi lại và nóilà họ từ thànhphố
khác đến, lỡ chuyếnxe giờ hếttiền đang đói. Tómlại là
họ xintiền! Tôi khôngtin lờilẽ của họ nhưng trong dángvẻ
của họ ănmặc tươmtất, tôi mềmlòng lục trongtúi còn đâuđược
8 Yuan đồngbạc cắc chohết cho họ. Nhậnxong, họ vẫnchưa
chịuđi, bàtrungniên, nói để tôi giảithích cho anh nghe....
trongkghiđó côgái cóvẻ bẻnlẻn cúiđầu, tôi cảmthấy khôngổn
nên thoáithác bướcvội bỏđi. Cóthể bàta mà mụ túbà, côkia
cóthểlà gái mớivàonghề mãidâm chăng?
Dọctheo đạilộ chính nầy, tôi tẻ vào nhiều con đường
nhỏ cắtngang, đường nào cũng rộprịp người
qualại,mỗi nơi mỗi vẻ, đasố là quánăn, đủkiểu đủcở,
cócả những barrượu theo kiểuTây nhưng bạn cóthể vàođó
ăntối. Buổitổi dạoquanh những khuphố như vậy rất thúvị
và đôngvui. Những conđường nhỏ tẻngang đó, không như trên
đạilộchính, nhỏhẹp và cũkỹ hơn, đươccái là
sạchsẽ và tươmtất, nhàhàng nào nhìn vào trông ngănnắp
và vệsinh. Cuối tôi chọn nhàhàng có bảngquảngcáo in hình
lẫu Trùngkhách caynóng. Nhàhàng rộngrãi và trangtrí hiệnđại
mua thứcăn theokiểu "fastfood", nhưng cóđiều lại có
cônhânviên khótính khôngcho tôi ngồi ngoài bànăn bên cửakính,
cô nói tôi phải theo kiểu "giađình", nghĩalà gọi
cáilẫu lớn, khi cóxe đẩy thứcăn đingang thi tựchọn. Tôi
hơi bựcmình nhưng đóibụng rồi đành gọi món lẫu nhỏ và
hai mónăn nhỏ, ăn với cơm, khoảng 50 Yuan.
Ănxong, tôi đibộ dọctheo conđường nhỏ nằm songsong và
nằm khuất đằngsau con phốchính, càng xa khu trungtâm đườngphố
càng thưavắng và tốităm. Tôi khôngbiết anninh ở thànhphố
này nhưthếnào nhưng tôi không cảmthấy engại cholắm,
ngaycả khi đingangqua những barrượu và nhàtắmhới, đấmbóp,
nơi tụtập nhiềunhóm thanhniên xemra đúng dânănchơi, tôi cũng
không cảmthấy engại cholắm bởilẽ ngoài tôi ra còncó đủ
mọi hạngngười khác đng dạophố. Tuynhiên chính vìvậy mà
khi ngangqua nhiều barrượu và quáncàphê, tôi lại khôngmuốn
vào. Ccứthế tôi nhắmhuớng mà đi, qua nhiều conđường
vắng, đường nào cũng trồng nhiều câyxanh haibên. Có
những đường hai bên là hai dãynhà cổ lợp ngóiâmdương.
Dươngchâu đượcxem nhưlà một trong những thànhphố có
lịchsử lâuđời cả gần 2500 năm.
Vịtrí Dươngchâu nằm ngay tại trungtâm của Tỉnh Giangtô,
phíanam giáp Sông Dươngtử và phíabắc giáp Sông Hoàihà, và
conkênhđào cắtngang qua thànhphố. Chínhvì ỷy là có con kênhđào
làmmốc, nghĩlà nó sẽ băngngang qua khuđường nơi kháchsạn
tôi ở, nhưng sau cả giờ đồnghồ, conđường có conkênh
mộtbên đưa tôi đến nhiều khuđường càngngày càng
vắngvẻ. Cuốicùng tôi đành gọi taxi về. Anh tàixế nghe tôi
nói tên kháchsạn là anh ta hỏi ngay cóphải là tôi
lạclối. Tôigậtđầu. Anhta nói cách đó độ 5 phút xe, có
muốn đi không? Tôi ưngthuận và trả cuốcxe taxi tốithiểu
là 7 Yuan.
Sáng ngàyhômsau dậysớm tôi đi trởra lại khuphố trungtâm,
định vào KFC ănsáng nhưng tiệmnầy cònsớm chưa mởcửa.
Trongsuốt thờigian vừaqua ăn đồsănTàu hoài ngánquá nên tôi
định tìm nhàhàng Tây mà ăn. Tôi tiếptục đibộ trên conđường
tối hômtrước đènđóm rựcrỡ mà tôi đã đi. Khu đạilộ
chính của thànhphố quảlà tuyệtđẹp, banngày cũngnhư ban
đêm. Ngoài những đoạn đường có những caoốc mớiđược
xâydựng mang đặcđiểm của một thànhphố hiệnđại, còn
có những đoạn hoàntoàn nhàcổ nhưng đãđược tuchỉnh
rất khangtrang. Ðaphần mặttiền của những dãynhà nầy đều
do thànhphố chitrả. Tómlại, đườngphố rất tềchỉnh và
ngănnắp, thêmvàođó, rất sạchsẻ và câyxanh rấtnhiều.
Ðẹpnhất vẫnlà đoạn côngviên nằm dọctheo mộtbên đường
của đạilộ nầy.
Nằm cách tiệm KFC đốidiện phía bênkia đường có một
tiệm McDonald, nơi phíatrước có côngviên nhỏ băngngang. Tôi
rấtthích món bánhmì trứng của tiệm nầy nên vàongay.
Bữađiểmtâm gồm có biscuit xúcxích trứng, khoaitây bằm rán,
và càphê, giá 22 Yuan, nghĩalà chưatới 3 đôla, rẻ hơn bên
Mỹ. Ănxong, rangoài địnhphươnghướng tìmchỗ đichơi thì
gặp tiệmsách, tôi bướcvào mua một bảnđồ thànhphố.
Khi xếphàng trảtiền lại gặp cáinạn cắthàng. Người
cắthàng là một cậu họcsinh tuổi độ 15. Tôi lớn tiếng
nói với cậubé: "Người cóănhọc nên hànhxử mộtcách
vănminh mộtchút, đừngnên cắthàng." Mọingười xếphàng
phíasau tôi và chungquanh tiệm dườngnhư đồngloạt quaylại
nhìn tôi.
Tôi cảmthấy híhửng hảdạ khi thấy cậubé xấuhổ
dạt rangoài. Dođó mớithấy, muốn đạtđược cáchxửthế
vănminh như bênMỹ thựacra cũng khôngphải
mộtsớmmộtchiều màcó, đôikhi còn phảimất cả hàng
nhiều thếhệ giáodục và gầydựng mới đạttới. Ðừng
nóigì ở Trungquốc, ở Việtnam xứta cũng khôngthiếugì
những cảnhtượng đó. Trong cuốn "The Voyage to Cochin
China" của John White, là một viên thuyềntrưởng, ngườiMỹ
đầutiên đặtchân đến Việtnam, tácgiả đả môtả kỷcàng
nếpsống vănhoá và cungcách hànhxử của người Annam
bảnxứ vào năm 1812. Tôi tinvào những lời nhậnxét ôngta
-- đọc mà thấy mắccở xấuhổ cùngcực chỉ muốn vùiđầu
vào cát. Từđó đếnnay đã gần haitrăm năm, xemra xứta đã
tiếnbộ khánhiều, nhưng như mọingười đều nhìnthấy đấy,
dânta còn cần họchỏi cách hànhxử vănminh nhiềuhơnnữa,
và phảilà từ Mỹ mớiđược (vì lễgiáo Khổngmạnh đã
lỗithời rồi,) nếu chúngta thừanhận rằng họ vănminh
rấtnhiều, hầuhết tấtcả mọimặt.
Dươngchâu là một trong những thànhphố tôi thíchnhất
trong trong chuyếnđi nầy. Tôi đã ởđây bangày bađêm và đã
đi thămthú nhiều nơi, từ những ditích lịchsử, hoaviên bên
bờkênh, bảotàngviện lịchsử, chùamiếu, SấuTâyhồ, lăngmộcổ
Vua Hán, vânvân, tấtcả đều nằm trong và ngoài mộtchút bênngoài
thànhphố.
Vào đời Châu, vùngđất Dươngchâu thuộc NướcHàn, sau
bị NướcNgô thôntính, và thànhphố nầy thànhhình từ đó
với conkênh đầutiên được xâydựng ởđây. Vào đời NhàTuỳ,
thếkỷ thứ 6, thànhphố nầy được đặt tên là Dươngchâu
và conkênđào dược nớirộng để nốiliền với Sông Dươngtử,
nhờđó thànhphố nầy trởnên trùphú hơn. Vua Tuỳ cũng đã
xâydựng nhiều cungđiện nơinầy và thườngxuyên đếnđây.
Ðến đời NhàÐường (năm 618-907), Dươngchâu càng trởnên
trùphú hơn, dânsố lênđến 470 ngàn người, trongđó
baogồm 5000 thươngnhân Ảrập và các thiềnsư Nhậtbản.
Từ đó xuyênsuốt gần 800 năm dâubể từ đời NhàTống đến
NhàMinh Dươngchâu maymay không bị chiếntranh tànphá như
nhiều nơikhác. Marco Polo khiđến thăm Dươngchâu đã gọi đây
là tiêncảnh. Ðềnđời NhàThanh, Vua Cànlong thườngxuyên đến
Dươngchâu, làmcho thànhphố nầy ngàycàng trởnên
phồnthịnh.
Ðến thăm thànhphố nầy tốtnhất là vào mùa xuân hoặc
mùathu, khihậu mátmẻ hơn và hoa nở rợmùa và bạn cóthể,
như Vua Cànlong, đáp thuyềnrồng từ ngay bếnphà ở conkênh
trong thànhphố ra thẳng đến hồ SấuTâyhồ (cónghĩalà
hồtâysỏ, "sỏ" là "ốm", vì nó được ví
nhưlà Hồtây nhưng dài và ốm.) Hồ SấuTâyhồ toạlạc vùng
ven hướngtây của thànhphố, nên đượcgọilà Tâyhồ.
Rấttiếc là tôi không được ngồi thuyềnrồng nhâmnhi táchtrà
hay kybia vào mùahè nóng nức để dược ngắm trên 24
cảnhtrí thơmộng ngằm liễurũ venkênh và dẫnvào hồ, lýdo
giảndị là tôi không muốn tựmình baothuê nguyêncả
conthuyền dànhcho mườimấy người.
Tôi cholà hồ SấuTâyhồ đẹp hơn Hồtây ở Hàngchâu
nhiều. Dọc haibên hồ có nhiều hoaviên khácnhau được xâydựng
theo nhiều chủđề khácnhau tượngtrưng cho xuânhạthuđông
bốnmùa, và những kiếntrúc, nhàthuỷtạ, nhànghỉmát, và
những hànhlang lợp ngóiâmdương chạydài cả hàng câysố
dọc theo chiềudài 4 câysố rưỡi của hồ nầy, ngang qua
những thắngtích như Chùa Bạchtự, Cầu Ngũcáckiều, và đồi
Tiểukim (còn gọilà Trườngxuân) nằm giữa hồ trên một cùlao
nhỏ gọi vớinhà nghỉmát lãngmạng và thơmộng. Dọctheo
conđê và bờtây của hồ là những hàng dươngliễu xanhmướt
lunglay trong làngió nhẹ. Vào đời NhàThanh các thươngnhân
đã hùnnhau bỏtiềnra để đào một dòngkênh nốiliền
với Ðạiminh Thiềnviện để làmvừalòng vua Cànlong. Sốlượng
bùnđất đàolên đủ cao để đunthành ngọnđồi nằm về
hướngtâybắc của hồ, trên đỉnhđồi là ngôithác Phongcác.
Còn cây câu Ngũcác nằm ngay góc tâybắc của hồ, đólà
một câycầu được xâydựng với kiếntrúc NamBắc Trào
với những hìnhchạm và điêukhắc tỉmỉ rất côngphu trên
năm toàgáclầu ("các") nằm mặt trên của chiếc
cầuđá rộnglớn nầy. Cầu nầy nối haibên bờ hồ với
những hoaviên có nhiều câycảnh và hònnonbộ, tấtcả
mọithứ hoànhập vàonhau mộtcách hàihoà taonhã nênthơ.
Nằm phíacuối hồ là Thiềnviện Ðạiminh, được xâydựng
và cũngcổ qua các đờivua thuôc thời NamBắc triều (năm
420 - 589) đời NhàTuỳ (581 - 618) . Chùa này nhưvậy đếnnay
đã cótrên 1500 năm lịchsử và đã bị chiếntranh tànphá
nhiềulần, nhấtlà trong giaiđoạn Tháibình Thiênquốc dưới
đời NhàThanh, toànbộ ngôichùa đã bị huỷhoại hoàntoàn.
Hiệntrạng của ngôihùa nầy ngaynay là có từkhi nó được
xâydựnglại vào năm 1934. Trong chùa có nhiều kiếntrúc và
hoaviện đẹpđẻ và độcđáo như Dạihùng Bảođiện, Bìnhnguyêntháp,
Bìnhsơnviện, tháp Kỳlinh, vườn Ngọcviên, v.v... Ðâylà nơi
tôi đã trởlại thămviếng vào ngày thứhai ở Dươngchâu.
Nếu trong đời bạn chỉđến dulịch Trungquốc mộtlần,
Dươngchâu là nơi đáng cho bạn bỏra nhiều ngày để thưởnglãm
phongcảnh nơinầy. Thayvì đi lòngvòng như tôi, bạn cóthể
trựctiếp từ Thượnghải đáp xebuýt đến thẳng Dươngchâu
mấtđộ 4 giờ đồnghồ. Bạn cũng cóthể thamgia các đoàndudịch
dànhcho dukhách nộiđịa hoặc nướcngoài. Nếu là xebuýt
thuộc đoàndulịch, khi gầnđến Dươngchâu xe sẽ dừnglại
cầytreo Giangâm bắcngang dòng Trườnggiang cho bạn thamquan.
Ðó một trong ba cầutreo hiệnđại tolớn của vùngnầy. Khi
đến Dươngchâu, Ở Dươngchâu có rấtnhiều tràthất và quáncàphê
hiệnđại thuộc hệthống Milo (Mêla) và Thượngđảo,
buổisáng uống trà và càphê có baoluôn ănsáng hoặc Tàu
hoặc Tây, độ từ 15 đến 25 Yuan.
Tại các tràthất vào buổisáng bạn sẽ códịp quansát
nếpsống nhànhạ của dânDươngchâu với cáithú uốngtrà
buổisáng của họ, kéodài hàng không thuagì dânViệtnam, vì
dânDươngchâu nổitiếngnhất với cáchsống thơthới nhànhạ
nhất của họ. Ngoài hồ SấuTâyhồ (nhớ đi thuyền) và Ðạiminh
Thiềnviện, bạn nhớ đixem tưthất họ Vượng, có hoaviên,
có hònnonbộ, có hồcá, và đoànthể kiếntrúc của ngôinhà
nầy lớn như một kháchsạn thờixưa, phòng nầy nốiliền
phòng kia, có baolơn nhìn xuống vườn phảngphất lối
kiếntrúc phươngTây (chínhtại nơiđây tôi mua một
bứctranh thêu bị thối lại tờ 50 Yuan tiềngiả.)
Ngoàira còncó Hàviên (nơi tôi đi thămviếng vào ngày
thứhai ởđó), trướcđây thuộc về tưnhân sau năm 1949
hiến cho nhànước, đểxem cơngơi của một dòngdõi
quanlại ngàyxưa mang họ Hà lớn nhưthếnào, nếu đivào
cửachính, bạn sẽ điqua hết giannhà nầy tới giannhà khác,
phíatrên có gáclầu, lợp ngóiâmdương, nằm cáchnhau một sânvườn
nhỏ, thường là lótgạch trưngbày câykiểng hổcá hònnonbộ,
còn hai bênhông là những cháinhà dànhcho ngườihầu. Và như
tôi đã kể, bạn khôngthểnào không viếngthăm cảnh phốđêm
ở khutrungtâm, gần ngãnăm nơi có gáclầu Vănxươngcác, để
xem ngườiđi như trẩyhội, và nếu muốn bạn cóthể
ngồixekéo đểdạophố tưởngtượng mình đang sốnglại
Trungquốc thời thậpniên 30, 40 của thếkỷ thứhaimươi.
Ở khunầy có nhiều cửahàng caocấp mặc cho quýbà
lựachọn thoảthích nhưng nhớ coichừng túitiền, khôngrẽ
đâunhé. Dichuyển tớilui trong thànhphố tiệnlợinhất
vẫnlà ngồi xetaxi vì diệntích thànhphố rấtnhỏ cho nên
từ đầunầy đến đầukia của thànhphố chỉ tốn chừngđộ
10 Yuan. Khi đibộ rakhỏi khuvực trungtâm, băngquađường
nhớ cẩnthận ngóchừng ngoài khutrungtâm rấtrí có đènxanhđènđỏ,
xecộ tớilui không nhườngđường cho bạn như ở bên Mỹ
đâu. Buổitối ngoài việc dạophố các ông có thể vào
barrượu. Ðêm thứba cuốicùng tôi có vào một barrượu
nọ nằm trong khu côngviên sát bên bờkênh phía cuốiđường
của khu trungtâm thànhphố, khi thấy tôi ngồi mộtmình quálâu
là chủquán đến hỏi tôi cócần ngườinữ đến
hầuchuyện không?
Ở Dươngchâu ngoài chuyệntrụctrặc nhonhỏ là bì bị
thốlại tờ 50 Yuan giả, ở trúng kháchsạn quốcdoanh
rẽtiền cũng khôngphải là điều khóchịu vì tôi langthang
ngoàiđường cảngày đến tốikhuya mới vềlại kháchsạn.
Ðếnđây nếu bạn thích ở kháchsạn sangtrọng thì chúng
đầyrẫy rađấy. Tôi thíchnhất là kháchsạn hoaviên nằm bêncạnh
bảotàngviện lịchsử, phíatrước là conkênhđào cắtngang
trướcmặt, qua câycầuđá rẽtrái phíabênkiađuờng có quán
càphê Thượngđảo. Về ănuống thì tôi đã có ănthử món
cơmchiên Dươngchâu, nhưng tôi nghĩlà mónnầy ngườiViệtmình
chiêncơm ngon hơnnhiều. Ðặcsản thì có tômhùmcon. Bữaăntối
đêm thứhai tôi đã thử món này với một vài mónđặcsản
khác tại một quánăn nhỏ nhưng chẳng cógì đặcbiệt đángnhớ,
ngồi tại cáibàn đặt bênlềđường, uống bia địaphương,
ngồi nhìnngắm ông điqua bà đilại. Ngoàira thổsản còncó
tráithảomật, gọilà mật vì nó thịt nó ngọt như đường,
vỏ bênngoài của nó có lông như nỉ màu hồngnhạt trăngtrắng,
ănsống thì giòn, ănchín thì ngập sủngnước. Tôi mua gần
30 trái để ăn và làmquà.
Dươngchâu là chặng ápchót trướckhi dòng Dươngtửgiang
đổrabiển ngõ Thượnghải, nơi tôi sẽ quay trởại ởthêm
ba ngày nữa là đápphicơ về Cựukimsơn. Buổisáng cuốicùng
còn lưulại Dươngchâu, tôi mua mộtsố tranhthuỷmạc vẽtay
theokiểu đặthàng lớnnhỏ đủcở mườimấy tấm cuốn thành
một cuộn cho tiệnviệc đilại.
Từ Dươngchâu nếu tôi đáp xekhách về thẳng Thượnghải
thì chỉ mấtđộ 4 tiếngđồnghồ, nhưng vì giữ lờihứa
với Giavăn ở Namkinh, thànhthử tôi gọiđiệnthoại cho
hắn thì hắn lại ngầnngại chuyện từ Namkinh láixe thẳng
đến đó để mangđồ gởicho giađình của hắn ở bên
Mỹ, tôi đành nhậnlời đápxe đi Namkinh gặp hắn nhận góiđồ
nặng gần 20 kýlô, ăn bữatrưa, xong lại ra bếnxe đónxe
về Thượnghải. Dođó chuyếnđi từ Dươngchâu trởlại Thượnghải
lạiphải tốnthêm 2 giờ điđường nữa, mãiđến 8
giờtối tôi mới tớinơi. Nhờ tôi đã gọiđiệnthoại đặttrước
phòng tại Kháchsạn Thượnghải Ðạihạ (Broadway Mansions) bên
PhốÐông bênbờ Sông Hoàngphố, nên nửagiờ ngồi taxi là
đã đếnnơi.
Tự bảnthân Kháchsạn Thượnghải Ðạihạ cũng đáng
được vàidòng giới thiệu. Ðâylà kháchsạnh bốnsao. Ðâylà
một building được một côngty Anhquốc xâydựng vào năm
1934, vềsau là toànhà của côngty thuốctây Bayer (vẫncòn
bảngquảngcáo vẫn trên nóc toàcaốc lịchsử nầy). Toànhà
kháchsạn nầy cùng với Cầu Ngoạibạchđộ lịchsử, nằm
bên mặt bắc của cầu bắcngang qua nhánhsông Tôchâu đổra
dòng Sông Hoàngphố nầy, cảhai cùng đã chứngkiến
baocuộc bểdâu thăngtrầm của Thànhphố Thượnghải. Trên
tầngthượng 18 của toàcaốc nầy bạn cóthể đưamắt nhìnngắm
toàmdiện khuônmặt mớimẻ của Thượnghải ngàynay nằm
haibên bờ Sông Hoàngphố. Toànhà nầy mang kiếntrúc Ănglê,
bêntrong đã được chỉnhtrang lại toàndiện chonên những
dấuvết lịchsử ngàyxưa chỉ còn đểlại mặtngoài của
toànhà. Vịtrí của kháchsạn nầy khá thuậnlợi vì
nằmngay giữa trungtâm Thànhphố Thượnghải, cóthể đibộra
bờsông Hoàngphố khu Âuchâu, haylà "The Bund"
lịchsử và đường Namkinh. Tôi trả 650 Yuan giá phòngđôi vào
đêm đầutiên là tối thứsáu, còn hai ngày cuốituần
thứbảy và chủnhật chỉcòn 600 Yuan, tínhra là khárẻ. Dĩnhiên
là họ chỉ nhận RMB (Renminbi) tứclà đồngYuan. Theo ướcđoán
của tôi, đồngYuan trongvòng 10 năm nữa sẽlà đồngbạc cógiátrị
nganghàng với đồng Yen của Nhật và Ðôla của Mỹ. Tôi
nhắcđến sựkiện nầy là bởilẽ saukhi đã điqua 19 nơi
khácnhau trên đạilục Trungquốc, chứngkiến sứcmạnh
kinhtế của nó, tôi đãcó phánđoán nhưvậy.
Sovới khu PhốÐông, ởbên PhốTây vui hơn nhiều. Dưới
kháchsạn có quán càphê Thượngđảo nằm ngay mặtđường,
mỗi buổisáng tôi đều xuốngđó uống càphê và ănsáng, và
hãy khinào cóthờigiờ là tôi xuống đó uống càphê, ngồi
cảgiờ từ bêntrong nhìnngắm sinhhoạt thànhphố bênngoài
cửakính, trông xéongang phíatrái là câycầu Ngoạibạchđộ,
ngàynay xecộ nhộnnhịp đôngđúc.
Sáng ngàyhômsau Quang cùng bàxã của hắn đến chở tôi
đi muasắmđồ ở khuphố đibộ Namkinh. Tôi mua gần 2000 Yuan
lỉnhkỉnh quàvặt do bàxã dặndò, gần một phầnba là
những gói thịtbòkhô phải bỏlại vì bàxã tôi gọiđiệnthoại
chobiết là hảiquan phitrường ở Cựukimsơn cấm mang các
loạithịt vào Mỹ. Tôi cũng đến hiệusách khổnglồ ở
đường Phúcchâu mua 10 bộ phimtập, gần 1500 Yuan, để về
luyện chờ ngày nghỉhè làm tiếp chuyếnđi khác.
Qua ngày kếtiếp, tôi liênlạc với Hương, côemhọ đang
làmviệc tạiđây thì được biết vợchồng bà chịhọ cũng
mới từ Canada sangchơi ngày hômtrước. Thếlà tôi đáp taxi
sang nhà côem, ngồi trúng chiếcxe bị hư máylạnh, nửagiờ
ngồi chịutrận trênxe trong cáinóng oibức thángbảy của Thượnghải
thựclà giốngnhư đang ởtrong lòbánhmì. Cảngày hômđó tôi
đichơi chung ănuống với họ, nhờđó được biếtthêm
một khu khác nằmvề mặt phíanam của Thượnghải,
mớithấy thànhphố nầy nói lớn thì nghe là lớn nhưng có
đếnđó mới thấy nó lớn đến cởnào. Trongvòng năm đến
mười năm nữa là thànhphố nầy sẽ thaythế Hồngkông để
trởthành trungtâm thươngmãi tàichánh chính của vùng ÐôngÁ
bên phía đạilục Trungquốc. Về mặt giaothông ngàynay bạn
cóthể từ Mỹ baythẳng đếnđây, dođó Hồngkông đã bị
mấtđi một sốlượng dukhách thôngqua cửacảng của nó, dođó
Hồngkông cũng đã mấtđi mộtphần thunhập đángkể. Tuynhiên,
giásinhhoạt ở Thượnghải ngàycàng tăngcao, nhiều người
đã nhậnxét thấyrằng muasắmđồ ở thànhphố nầy giờđây
mắcmỏ hơn ở Hồngkông rấtnhiều. Dođó, nếu bạn đến
Thượnghải khôngphải là để muasắm, mà đây chỉlà
cửangỏ để đưa bạn đến bốnphương támhướng điđến
các nẽođường Trungquốc.
Trởlại Thượnghải sau hơn 30 ngày tôi langthang đuổitheo
bóngdáng nàng Dươngtửgiang, tôi đã làmmộtvòng khởiđầu
từđây, từ đông sang tây, lên tận ngọnnguồn của dòng
Trườnggiang và vềlại thànphố khởiđiểm nầy, tôi đã
kinhqua 19 nơichốn khácnhau, cókhi có nơi sáng thứcdậy
hếtchỗ đichơi, thếlà phải lật bảnđồ ra mới địnhđược
là mình sẽ điđâu kếtiếp. Cứthế, mỗingày là một ngày
mới, mỗingày là một ngày vui. Nếu cócòn cơhội làmlại
chuyếnđi nầy lại từđầu nhưvậy, tôi sẽ không
ngầnngại táidiễn, cóđiều, nếu điđược vào mùaxuân
hoặc mùathu trên vùngđất nầy thì thích hơnnhiều, sẽđược
nhìn hoanở hoặc lávàng rơi trong cáikhíkhậu mátmẻ vào
haimùa nầy của vùng ônđới. Mùahè ở đây quánóng, oiả
và nồngnực, dễ làm bạm thấmmệt và trúngnắng.
Dangnắng xong chừng ba ngày là dadẻ bạn gần biếnthành màu
của cột nhàcháy.
Kinhnghiệm của tôi đã trảiqua xemra cũng khá hiếmhoi,
nếu bạn không thônghiểu tiếngQuanthoại thì khómà
lặplại đúng bàibản, vì rấtít người ở xứnầy nóiđược
tiếngAnh. Nếumuốn bạn cóthể đtheo đoàn, lênmạng tìm
những tuyếnđường tươngtự, nhưvậy chiphí csẽ rẽhơn và
tiệnlợi hơn. Mụcđích của chuyếnviễndu nầy của tôi
viết tớiđây là đã quá rõrệt, dòng Dươngtửgiang đốivới
tôi từxưanay từnglà một nỗithaothức đốivới một
niềmbíẩn vể chủngthể Hántộc và Việttộc. Ðếnvới nó
lầnnầy thì cũng chỉ cóthể đápứng mộtphầnnào những
thaothức từ đáyvựcsâu của vôthức qua niềmkhátkhao đuổitìm
bóngdáng của nàngtiênnữ Dươngtửgiang, nhưng những
chạmmặt tìnhcờ khônghòhẹn vẫn khôngthểnào trọnvẹn
trảlời cho tôi được những câuhỏi mà chotớigiờ tôi
vẫnchưa bộcbạch rõrệt bằnglời. Ðólà mối quanhệ
của những chủngtộc lớnlên và sinhsống dọctheo Sông Trườnggiang
với dântộcHán ngàynay là mối trựchệ hay bànghệ? Cũng
mốiquanhệ này chúng đốivới những sắctộc BáchViệt là
nhưthếnào? Nói mộtcáchkhác, dântộc mà ta nhìnnhận là ngườiHán
ngàynay chủthể cóphảilà do các sắctộc phươngNam hợpthành?
Và cóphải "cáihỗnhợp" đó từ thời Tần-Hán
gần hai ngàn năm trăm năm trước cho đến ÐờiÐường, là
năm 906 Việtnam giànhđược độclập, đã khôngngừng hoànhập
với dânbảnđịa sống trên giãiđất dưới vùng Ðộngđìnhhồ
trảidài từ vùng Phúckiến, tứclà nước MânViệt thời
Chiếnquốc, sang các vùng Quảngđông, Quảngtây, Giaochâu,
tứclà toànthể nước NamViệt thời nhàHán, và khốihoàchủng
nầy đã khôngngừng thiêndi về phươngNam, baogồm tựý dicư,
tảncư, đitrận, xuống vùngđất gọilà Việtnam ngàynay đã
tạothành ngườiViệtnam nhưta đượcbiết hiệntại? Tôi
vẫnchưa tìmđược câutrảlời thoảđáng bằng cáilýlẽ
khoahọc đángtincậy mà chỉ cảmnhậnđược mộtphần qua hìnhbóng
Dươngtửgiang.
Dươngtửgiang, Dươngtửgiang, anh sẽ tìmgặp em bằngxương
bằngthịt một ngày nàođó khôngxa.
dchph
Hè 2005
Muốn xem toànbộ hìnhchụp trong chuyếnđi này, xin bấm vàođây: