Chinhphụngâm

 Tácgiả: Đặng Trần Côn 

Dịchgiả: dchph
 
To read the following Vietnamese text file, you need Arial Unicode fonts.
This is a translation from "Chinhphungâm" written in Chinese by Đặng Trần Côn. I translate this by no means intending to compete with the Nôm version by Đoàn Thị Điểm, but to excel myself in the process of researching the roots of the Vietnamese language.

x X x

 
1. Đấttrời gióbụi,
Máhồng lậnđận.
Biết trách ai đây, trờixanh vờivợi.
Trống Trườngthành rungđộng ánhtrăng thanh,
5. Binhlửa soi bóng mây mấy tầng.
Chốn cửutrùng Vua truyền gươmlệnh,
Nửađêm phónghịch triệu tướngquân.
Thanhbình ba trăm năm thiênhạ,
Từđây áonhung trao võquan.
10. Sứtinh giụcgiã truyền Thiênlệnh,
Người đi giãbiệt vì nonnước.
Lưng đeo cungtiển,
Biệtquyết conthơ vợdại,
Theo cờ lớplớp, sầu ra ải,
15. Chiêngtrống trỗi rồi, giãbiệt thôi.
Mối hờn kia ai gánh,
Nỗi sầu nầy ai chia?
Chàng vừa tuổi đôimươi,
Bỏ bútnghiên theo việc cungđao,
20. Quyết lấy thành liền hiến Vua tôi,
Mang thước gươm đi chém giặcthù.
Trượngphu chí dặmngàn da ngựa,
Tháisơn xem nhẹ tựa hồngmao,
Xa vợ hiền đitrận.
25. Gió tây sông Vị vọng vócâu,
Đầucầu nước chảy trongveo,
Venđường cỏ rũ theo triềunước trôi,
Đây chỗ đưa chàng lòng héohắt,
Chân không đuổi kịp ngựa chàng,
30. Tiếc không bắtkịp ghe chàng trên sông.
Vắt trong làn nước chảy,
Rữa sao sạch sầu nầy.
Xanhxanh bờ cỏ dại,
Không quên lòng thiếp ngây.
35. Lời tiếp lời tay lại cầm tay,
Bước đi một bước thêm bịnrịn,
Thiếp làm ánhtrăng theodõi,
Nhưng lòng chàng như vạn dặm tên bay,
Đang múa gươm saymen chiếnđấu,
40. Giơ ngang ngọngiáo lùng hangcọp,
Quyết săn cho được beohùm,
Đắcý cười vang ngạonghễ.
Màu áotrận rực như ránghồng,
Đẫm thắm màu lông ngựa trắng,
45. Ngưa chàng lụclạc vanglừng,
Trống trỗi giục chinhnhân.
Phútgiây đốimặt,
Khoảnhkhắc chiatay,
Xa nhau đây chỗ Hàlương!
50. Bồihồi bên bờlộ,
Đứng nhìn phấtphới cờ bay,
Toán quân đầu khuất dần ngõ bắc,
Đoàn lính sau vừa đến cửa tây.
Dồndập ngựaxe ra quan-ải,
55. Dươngliễu nào hay nỗi đắngcay.
Tiếng hoamai rụng xa dần,
Cờ theo nhịpbước quânhành .
Ngóng ángmây trôi, chàng biệt thiếp,
Trông núi xamờ, thiếp nhớ chàng.
60. Chốn chàng đi mùmịt mưasa,
Nơi thiếp về chỗ mới đêmqua.
Chân bước mà đầu còn ngẫnglại,
Chỉ thấy mây xanh và núi xanh.
Chàng quaynhìn lại chốn Hàmdương,
65. Thiếp ngóngtrông sang bến Tiêutương.
Khói Tiêutương mờkhuất Hàmdương,
Cây Hàmdương cách Tiêutương,
Nhìn nhau mà chẳng thấy,
Chỉ thấy màu dâu xanh,
70. Xanhxanh một bễdâu,
"Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai?".
Kể từ giãbiệt lũng Phongsa,
Chỉ biết bầubạn cùng trăngsao.
Xưanay đi chinhchiến,
75. Muôndặm chốn không nhà,
Gió ào lạnh rát mặt người,
Sông sâu khiếp rụt vócâu.
Thân línhthú, gối trống nằm cồn,
Làm chiếnsĩ, bao yên ngủ cát,
80. Nửađêm dậy công đồn địch,
Sớmmai chờ địch dưới chân thành.
Nơi nầy chỉ thấy non xanh caongất,
Dưới bốnbề vựcsâu thămthẳm,
Đỉnhtrời mờmờ phủ tuyết,
85. Đáy khe ràorào ghềnhthác.
Thươngthay bao kẻ khoát chiến-y,
Mong ngày về trông mònmõi mắt,
Quânvương trong trướnggấm có hay,
Chinhphu giankhổ dường nào?
90. Mườngtượng ra những chốn chàng qua,
Góc Hãnhải và chốn Tiêuquan,
Thônsương quángió,
Hang hùm ổ rắn,
Nằmsương gốiđất,
95. Dầmmưa lội tuyết.
Trèocao trông mây xám,
Lòng nào chẳng sinh sầu.
Kể từkhi chiatay đồi Đôngnam,
Chỉ có đồi hay chàng nơi nao.
100. Xưanay kẻ đitrận,
Sinhmệnh rẽ như bèo.
Dưới đườnggươm mũigiáo, lòng nặngnợ Chúatôi,
Giờkhắc nầy trángsĩ múa giáo tunghoành.
Non Kỳ mồ cũ trăng manmác,
105. Sông Phì mã mới gió hiuhiu,
Gió hiuhiu ru hồn tửsĩ,
Trăng mênhmang soimặt chinhphu.
Mặt chinhphu ai tôvẻ?
Hồn tửsĩ ai điếutang?
110. Thương nonsông chinhchiến,
Người đi chốn đó tình bao nặng,
Xưanay chinhchiến mấy người về,
Chiếntrận quayvề đầu đaü bạc.
Mườngtượng chàng ngoài trậnmạc,
115. Ba thước gươm một cổ nhungyên.
Gió thu cỏ cát,
Trăng sáng quansan,
Đầu ngựa chuông vang,
Cờ bay rợp thành.
120. Côngdanh trăm bề bậnbịu,
Khổ-nhọc chẳng phút rãnhrang.
Nỗiniềm biết tỏ cùng ai?
Thiếp trong khungcửa, chàng ngoài chânmây.
Trong khungcửa kiếp này thiếp chịu,
125. Ngoài chânmây nào phải ý chàng?
Ý chàng thoảchí tangbồng hồthuỷ,
Thiếp nào camchịu cáchchia kiếp nầy.
Thiếp đâu nghĩ làm người chinhphụ,
Chàng há chẳng học làm côngtử,
130. Khi Giangbắc lúc Giangnam,
Khiến lòng sớm sầu tối càng sầu.
Một kẻ là trang thiếuniên nho-nhã,
Một người là thiếunữ chốn khuêphòng.
Hai máiđầuxanh,
135. Đành xa nhau ngàntrùng.
Nhớ xưa cùng chàng giãbiệt,
Cành liễu lađà, hoàng-anh chưa hót.
Hỏi chàng baogiờ về,
Chàng hẹn lúc đỗquyên ca.
140. Đỗquyên, hoàng-anh nay đã già,
Liễu xanh trước lầu giờ vang tiếng ýnhi.
Nhớ xưa khi cùng chàng giãbiệt,
Mai ngủ chờ gióđông trong tuyết,
Hỏi chàng baogiờ trởlại,
145. Chàng bảo đợi mùa hoađào.
Hoađào chiều nao đã chết,
Phùdung ven sông héohắt tựa mai già.
Hẹn cùng thiếp nơi này,
Ngọn Lũngtây năm ấy.
150.Trời ngãbóng mình ai,
Lá rụng vướng tócmai.
Đứng ngẫnngơ rơilệ,
Hoangthôn vaüng chim kêu.
Hẹn cùng thiếp nơi này,
Cầu Hándương năm nọ,
Chiều tàn ai chưa lại,
Tà-áo phấtphơ bay,
Đứng ngẫnngơ rơilệ,
Sông lạnh sóng chiều phai.
160. Năm trước thư đi mong chàng về,
Năm nay viết giục chàng trởlại,
Tin đi mà người sao chẳng thấy.
Hoadương rơirụng lối rêuxanh,
165. Rêuxanh khắpnẽo tiềnđình,
Bướcđi một bước trăm tình ngỗnngang.
Năm ngoái thư chàng hẹn quayvề,
Năm nay vẫn lời hẹn cũ,
Thư về mà người chẳng tămhơi.
Rèm bên song soibóng chiềuhôm
170. Bóngchiều tịchmịch buổi hoànghôn,
Hẹn rồi lỗihẹn đã baolần?
Thử tính lại ngày qua từ dạo ấy,
Chợt nhớ ra sen nở đã ba mùa.
Khổthân línhthú lưuđồn,
175. Khổthân trấnthủ dặmngàn,
Cáchxa chamẹ già,
Lìabỏ vợ conthơ.
Chamẹ già cáchxa sao nở?
Vợ conthơ lìabỏ sao đành?
180. Chamẹ già tóc bạc như sương,
Condại tuổi còn thơ.
Chamẹ già thường hay tựa cửa,
Conthơ còn đang chờ sữa.
Thiếp thay chàng cơm hai bữa sớmtrưa,
185. Mang đènsách thiếp dạy conthơ,
Một thân thiếp đeo mang.
Thương thiếp nhớ chàng nay mấy dạo,
Năm ngoái chợt tưởng hômqua,
Năm nay đã thángtận nămcùng,
190. Rồi năm nữa năm ba, năm bốn,
Muônngàn nỗi hoàimong,
Ước sớm được bên chàng,
Sansẻ bao nỗi khổ trong lòng.
Thiếp còn đây trâm càitóc,
195. Mangtheo từ thuở lấychồng,
Muốn cậy người gởi đến chàng,
Để tỏ bao niềmnhớ.
Thiếp còn đây tấm gươngsoi,
Dùng từ thuở cùng chàng soi chung,
200. Biết nhờ ai gởi đến chàng,
Để soi lòng côlẻ.
Thiếp còn đây nhẫn đínhhôn,
Đeo từ thuở lấychồng,
Biết cậy ai gởi đến chàng,
205. Chứachan bao trìumến.
Thiếp còn đây ngọc càiđầu,
Conthơ thường cầm chơi,
Muốn cậy người gởi đến chàng,
Trântrọng chốn thahương.
210. Nămrồi còn thư chàng,
Nămnay tin thưadần,
Thấy nhạn về nhớ chàng chốn quansan,
Nghe hơi sương vội đan áoấm,
Gởi chàng lúc gió tây sang.
215. Thương chàng phươngxa giálạnh,
Đêm tuyếtgiá thấm vào chăn,
Mưa ướtđẫm căn lềuvải,
Rétmướt muônvàn,
Thươngthay cho thân chàng.
220. Thư viết rồi đọc lại mấy lần,
Gieoquẻ tin-gỡ lại chẳng tin.
Chiềuhôm mấy dạo mộtmình ngoài hiên,
Trăng sáng đãbao đêm lẻgối,
Rượu không uống mà say,
225. Lòng như dại như ngây,
Tócmai trâm quên cài,
Lưng eo áo lệch váy chùng.
Sớmmai thơthẩn ngoài sân,
Chiều đìuhiu bên rèm,
230. Trông ngoài songcửa nắng tàn,
Đêm sâu chỉ có đèn thấuhiểu,
Đèn có hay cũng như không,
Thiếp buồn biết mình buồn.
Buồn lại buồn càng biếng nói,
235. Đèn-hoa lẻbóng càng thêm tủi.
Gà gáy sang canh,
Cành hoè phơphất,
Sầu dâng như biển,
Đằngđaüng muônniên.
240. Gượng đốt trầmnhan,
Hờhững soigương,
Cố khảy mấy cungđàn,
Tứctửi dây uyên-ương,
Nhắngởi nhờ gióxuân.
245. Ngànvàng cậynhờ cánh yến,
Yến nhắn giúp được chăng?
Chàng nơi ngàndặm satrường,
Trờimây cáchtrở,
Nhớ chàng rayrức vôvàn,
250. Nhớ chàng đauđáu trong lòng.
Sương ướtđẩm lá xanh,
Tiếng trùng đắm trong mưa.
Sương bủa cành dươngliễu,
Mưa như cắt ngôđồng.
255. Chim bỡn gió mây,
Sương vờn bụi lá,
Sâu co hốc lạnh.
Chuông chùa thanhthoát,
Dế gõ nhịp mưa títách.
260. Gió lùa vườn chuối,
Xuyên thấu màn song.
Rèm in bóng nguyệt vờn hoa,
Hoa vờn bóng nguyệt ngọcngà đanthanh.
Nguyệt vờn hoa thắm mongmanh,
265. Hoa vờn nguyệt, nguyệt vờn hoa,
Trước hoa dưới nguyệt mặnmà có đôi.
Baonhiêu việc muônvàn saolãng,
Biếng nữcông ngại dệt uyên-ương,
Sợ thêu đôi bướm đẹpduyên.
270. Lười điểmphấn soigương,
Sớmhôm tựa cửa biếng cười,
Người bên songcửa, hồn ngoài trùngquan.
Vắng chàng tiềutuî dungnhan,
Môison máthắm ai màng?
275. Chàng chốn quan-ải miềnxa,
Trời bày chi cảnh chialìa,
Sao nơi cung Quảng chỉ mình Hằngnga?
Sầu kề bên gối đêm sâu,
Lót dạ bằng nỗi buồn đau,
280. Muốn mượn rượu giảisầu, sầu bấttrị,
Muốn nhờ hoa tiêukhiển, hoa hờhững,
Buồnrầu thêm nỗi buồnrầu,
Buồn baonhiêu bận thêm sầu bấynhiêu.
Thử tiêu ngọc, tiếng tịtcâm,
285. Tay không nở bấm phiếmđàn.
Nghĩ tới miềnxa đường dặmngàn,
Nhớ chinhphu gốilẻ đơnthân.
Nãonề sao tiếng chimquyên,
Trống tiều khơidậy nỗiniềm miênman,
290. Nghe chừng như xé timgan,
Chialy mới thấuhiểu ngàn chuacay.
Vị chuacay nếm càng thêm cay,
Vì chàng mà nếm chuacay,
Vì chàng mà hai hàng lệ rõ,
295. Vì chàng thân thiếp đơncôi,
Muốn cùng chàng chung chăn,
Muốn chung khăn lau lệ,
Ôi sao chỉ là giấcmộng vàng,
Tìm chàng trên bếnsông đêm,
300. Tìm chàng chốn cũ êmđềm nắng vương,
Gặp chàng trên bến sông Tương,
Nơi bao lần hòhẹn.
Tỉnh ra mới biết mình đang mộng,
Tiếc sao đời không là mộng,
305. Cùng chàng nơi sông Lũng, Hàmquan,
Mơ tan rồi mộng cũng tàn,
Giậtmình mới biết mộng tan theo đời.
Chỉ có tấc lòng nầy chânthực,
Nhớthương người trong từng khoảnhkhắc.
310. Lòng mongnhớ nhưng nào gặp được,
Đứng dõitrông cõi xavời,
Biết gặp chàng nơi nao?
Trên sông bèo dạt,
Ven bờ cỏ biếc,
315. Bể dâu xanh thấu trời mây.
Trờinam bụi mờ Ầptỉnh,
Một đàn cò trên bãi nắng soi,
Biết gặp chàng nơinao?
Đường quanlộ bao nócđình,
320. Bao tàngcây che nắng,
Chânmây một giãi nonxanh,
Trờibắc cỏ dại thành hoang,
Tiếng địch vọng bên sông,
Biết tìm chàng nơiđâu?
325. Noncao xanh rợp lá,
Chim rừng vung cánh bay,
Tungtăng bên sông vắng,
Bờđông khói lam vờn,
Chim kêu uuất bờtây,
330. Biết gặp chàng nơi nao?
Giòng sông xanh khúckhuỷ,
Kìa dăm cánh nhạn bay.
Chuyến đò-ngang về bến,
Rừng tiếp nối bờtây,
335. Người đi cáchtrở nonxanh.
Trông cuối chântrời cuối chânmây,
Dămngày lênlầu lại xuốnglầu,
Mây dày mấy lớp che ngang mắt,
Mờ khuất Ngọcquan chốn chiếnchinh?
340. Giận không thungắn được khônggian,
Giận không như tiên gieo cầulụa.
Thiếp muốn hoáthân thành đá,
Trên lầu vắng thôi nhỏlệ vờitrông,
Ngoảnhđầu chỉ một màu dươngliễu,
345. Lỡ tiếc chàng đuổi bóng lợidanh.
Không biết chàng ngàndặm miềnxa,
Lòng chàng có như lòng thiếp,
Có mơ hai tráitim nhịp cùng hoà,
Bên chàng thiếp còn gì nuốitiếc?
350. Lòng thiếp như hoa tìm ánhdương,
Chỉ e lòng chàng như tianắng,
Tianắng thoángqua không trởlại,
Hoa vì thiếu nắng úavàng,
Hoa còn vì ai mĩmcười,
355. Nắng tàn không buồn quaylại,
Hoa vàng vì nắng úatàn.
Hoa tàn rơirụng ven tường,
Hoa rơi mấy độ phongsương?
Giòlan giờ đã hái,
360. Vensông thơm mùi hoadại,
Nhónbước qua ngõ trước,
Ngẫngtrông mãnh trờikhông,
Lờlững ángmây trôi,
Bắcđẩu treo ngang đầu.
365. Giòngsông trôi mãimiết,
Thoángchợt ánh saosa,
Trăng treo một mãnh ngang đầu,
Gió lùa qua song bỏngõ,
Dungnhan ngày thêm tiềutuî,
370. Chồng còn mãimiết phươngxa.
Xưa như hình với bóng,
Nay đôingã đôiđàng.
Bạnđường cùng chàng là mây là gió,
Thiếp nơi nầy vườn cũ rêu xanh.
375. Thềm hoang gióxuân nhạt nắng,
Tiếc lỡlàng tuổi thanhxuân.
Đanghồi xuânthì dàodạt,
Là lúc Ngưulang Chứcnữ hội trăngrằm.
Nàng congái xóm tây năm ấy,
380. Nay đã là người của xóm đông,
Nhưng sao thỏngọc phòngkhông,
Xuânxanh mấy chốc, môi hồng chóng phai.
Năm từng năm thấmthoát đưa thoi,
Đờingười tuổixuân trôi chóng quá.
385. Xuân buồn chưa dứt thu lại tới,
Năm lại một năm buồn ít hơn vui,
Hờn thu mấy độ ưusầu,
Liễu xanh xanh được mấy thu?
Thương mình lệ nhỏ mấy hàng,
390. Chỉ sợ như Vănquân đầubạc,
Hoa tàn còn ai ngóngàng.
Thantiếc để làm chi,
Nhansắc dù như hoa thắmhồng,
Kểlể để làm gì?
395. Quang-âm một đi không trởlại,
Thương phậnbạc tiếc hoaniên.
Gáixuân mấychốc thành thiếuphụ.
Gáchương thơthẩn cố vui,
Lầuhoa còn toảquyện mùi hươngbay.
400. Giận trời sao khéo vẽbày,
Gâynên cảnh trớtrêu,
Trớtrêu đành cũng chịu,
Thiếp vì thiếp lại vì chàng tiếcnuối.
Chàng có thấy uyên-ương cócặp,
405. Chúng nào đành nỡ xa nhau.
Chàng thấy chăng đôi yến,
Quyếnluyến bên nhau đến bạcđầu.
Loài chim kia tuy vôtình,
Sátcánh nhau trọnđời.
410. Loàisâu dù vôtri,
Quấnquít nhau không rời.
Liễu bên đường nối nhánh,
Sen trong hồ từng cánh,
Cũng có lúc tựađầu,
415. Dâyleo kia quấnquít,
Mà người mãi xanhau,
Sánh sao bằng loàivật kia,
Sánh sao bằng đôi chim chắpcánh,
Sánh sao bằng cành liễu liềncành.
420. Dù chết cũng gần nhau,
Không nỡ sống chialìa.
Chodầu sẽ gặp nhau trong cõichết,
Sao bằng gần nhau trong kiếp này.
Mong chàng chớ vội già,
425. Thiếp xin giữ mãi nét trẻtrung.
Nguyện theo chàng như chiếc bóng,
Đi đâu cho bóng theo cùng,
Hình chàng bóng thiếp hoà chung.
Mong chàng mang lòng nhiệthuyết,
430. Đem thân gìn-giữ nonsông,
Đóilòng ăn đầu giặc,
Khát uốngmáu quânthù.
Cầutrời trong làntên mũigiáo,
Luôn hộ-mạng anhhùng,
435. Vùnglên trăm trận thắng,
Xuống quanđông tỉnh,
Quanbắc tàn binh.
Đầu non cuối bãi gát cungtên.
Hạcờ giãtừ trăng quan-ải.
440. Quân về dậy khúc khảihoàn,
Tên đề biađá,
Công tạc cungson,
Chiếncông dânghiến Thiênhoàng.
Sông Ngân rữa sạch đaocung ,
445. Nhấc bút đềthơ đôi vần,
Nhạcphủ lừngvang lời xưngtụng,
Học tiềnnhân sánhbì trídũng,
Tên ghi gácngọc, tạc đài kỳlân.
Đấttrời miênviễn dàycông,
450. Vinhdanh thiếp cũng được chung hươngtrời.
Nỗi sầu hômnay,
Vuivầy ngàymai.
Thiếp không muốn làm người Tôphụ,
Chàng chốn Lạcdương thoảchí namnhi,
455. Về đây lưng giắt ấnvàng,
Nămxưa khungcửi chẳng ngóngàng.
Nguyện vì chàng cởi chinh-y,
Nguyện vì chàng nâng chénngọc,
Vì chàng tóc chải hai hàng,
460. Vì chàng sonphấn điểmtrang rỡràng.
Trao chàng xem nămxưa khăn lệ,
Đọc chàng nghe ngàycũ tìnhthơ,
Thơtình ngàycũ đổi vần,
Thơ say tình mới rượu nồng thắm môi.
465. Rượu từng ly rót mời,
Thơ ngâmnga thánhthót,
Rượu thấm men nồng,
Thơ đối từng câu,
Tình thắm men say ,
470. Xeduyên nối lại thángngày,
Nếm hươngtình cũ ngấtngây cõingười.
Côngdanh đã vẹnnợ cho đời,
Còn đây nửa kiếp để yêu nhau,
Hưởng thú thanhbình tàn binhlửa.
475. Lệ nhỏ đầyvơi lại đầyvơi.
Sumvầy đây nhủ vài lời,
Làm thân chinhphụ dõivời chinhphu.

Ngườidịch: dchph