.
Trên Dặmtrường
Phan Cung Nghiệp
(Tạpchí Văn, sốđặcbiệt "Sáu Nhàvăn
Trẻ", số 197, 01/03/1972, Sàigòn)
tiếptheo trangtrước
Ðôilúc bấtchợt Thư thấy chùnglòng,
muốn nánthêmlại vàibữa đợi ngày nắng coibộ yêntâmhơn.
Trờimưa, sợ mấy xeràmìn ngủquên là khổ. Thư cười. Dùsao
hànhlý cũng đã sẵnsàng. Thư sắp dựvào một cuộcphiêudu hồi
cốhương. Chắcchắn xe sẽ vềđến tỉnhlỵ trước buổichiều.
Và Thư hyvọng vậy.
Hơn tám giờ rưỡi rồi. Xe ông Năm
vẫn chưa đến. Thể ngồi bêncạnh Thư cũng đang trong một nỗichờđợi.
Thư tỏvẻ sốtruột nhìn đồnghồ trôngđợi tiếng còixe
quenthuộc của ông Năm dừnglại trướcđường. Thể nhắchoài
Thư là thầy nhớ vềthăm tụiem luôn nghe thầy. Thư buồnlòng,
gậtđầu và chẳngbiết nóigì.
Nhìn vócdáng Thể đenđủi rạmchắc
ngồi bên, Thư nghethương hếtsức đứahọctrò gầngũi với
Thư trong những đêm cùng ngồi thumình trong bãi mía. Ðờisống
với những ômấp cùngchung nỗithốngkhổ với biếtbaonhiêu người
chờđợi đã mang vàolòng Thư một nỗitriềucảm dângdâng. Thư
nghĩ phảichi mình còn trọnvẹn đôichân hẳn mình sẽ ởlại
đây dạyhọc mãi để được gầngũi với tụihọctrò trunghọc,
mộcmạc nghèokhó, đứanào cũng đã khá tuổiđời. Họctrò
ởđây phầnđông đứa nào cũng đều biết càybừa, trồngtrược,
cuốc sắnkhoai.
Thể là đứahọctrò tiêubiểunhất.
Gầngũi với Thư ở nỗimếnthương. Từ ánhmắt
thântình. Từ tìnhcảm bộclộ chấtphác. Bằng nụcười lờinói
đơnthuần, hiềnhoà và mộcmạc. Thể có cátính của một đứahọctrò
ở một thịtrấn nhỏ gầngũi thônquê. Sáng thì đihọc, nếucó
nghỉ thì Thể ởnhà giúp songthân cầybừa phárẫy. Ðêm phải
thức xaygạo để sáng chị của nó mang rachợ bán. Ðôikhi
nó còn dànhthờigiờ để nghengóng tintức của nẫu trên núi,
cógì thì đến giúp cõng Thư trốn ngoài bãimía bụingô.
Làmsao Thư quên chođược những đêm
hai thầytrò ômriết nínthở dõimắt trôngtheo những bóngđen thấpthoáng
phía trongnhà qua ánhđèndầu mờmờ vàngvọt. Nẫu ẩnhiện
âmthầm về làng vào những đêmkhuya để thâuthuế hay luágạo.
Thể và Thư đạibiểu cho hai
lớp
contrai mớilớn và già, sống âmthầm trốnnhủi trốnchui. Thư
đi, nhớ ngàygiỗ của chamẹ và emtrai của Thư trong cùng một
ngày, mộtchút cơmtrắng và chútít chèxôi đơnsơ để tưởngnhớ.
Thậtlà gọngàng. Ba cáichết trùnghợp cùng một ngày, thật tiệnlợi cho ngườisống làm một bữa cúnggiỗ chung ba.
Lâuquá, nămsáu năm rồi, Thư chỉ còn nhớ lơmơ về hìnhảnh
chamẹ mình và đứaem thirớt vàolính rồi chếttrận xa. Ngày
nó chết trùnghợp vào ngàygiỗ của songthân như một hòhẹn
tìnhcờ. Thư cònlại người chị với gianhàng tạphoá nhỏ ở
tỉnh sống mộtmình, khôngchồng khôngcon. Cólẽ Thư là niềmtinyêu
cuốicùngcủa chị.
Thư hút mấy đếuthuốc liêntiếp.
Ðiếuthuốc thứba gần tàn thì nghe xe ông Năm cọccạch ồnào
dừnglại trướcđường. Ông Năm bópcòi tete nherăng cười. Thấy
những ngườikhách ngồi trong lòngxe nhìn hướng vàonhà chờđợi. Thư nônnả, vướngvíu với đôinạnggỗ cặp ở nách chậpchaọng
bướcra xe. Thể đỡlấy chiếcsắc chovào lòngxe trước. Nó
đưamắt nhìn Thư buồnbuồn, vươngvướng chút nướcmắt.
Thư tránh nhìn sang hướng khác và nói thôi em về đihọc, thầy đi...
Bước lênxe rồi Thư vẫncòn nghe
mãi đâuđó lời Thể vọngbêntai, thầy nhớ vềthăm luôn tụiem
nghe thầy. Thư cốnén tronglòng một nỗingậmngùi, muốn nói
đôilời với Thể, nhưng Thư cảmthấy nghènghẹn trong cổhọng
không thốtrađược thànhlời. Kỷniệm dànhcho đứahọctrò nhỏ
ởlại là chiếcđàn gỗ cũkỹ và bảnnhạc chéptay của Thư.
Cõng thẩy điqua rẫybắp ruộngnương....
Xe chạy. Lơmơ có tiếng ông Năm cười
vang trong gió nghe thật tùmù, như tiếng mưa tạtvào lòngxe
thoangthoảng hơilạinh cămcăm. Thư ngồi ở một chỗ kín tận
phíasau xe nên bớt lạnh đôichút và đỡ bị mưatạt. Xe dời
bếnđậu, bóng Thể thụtlùi, nhoàdần trong cơnmưa, đứng imlìm
mộtchỗ ngóngtrôngtheo. Rồilà cáidángđi cúixuống của
nó lầmlũi mộtmình.
Xe chạy chậm dời thànhphố tiếnvề câycầu trướcmặt.
Thư xếp gọn đôinạng dưới chỗngồi. Ðốt một đếuthuốc,
nhìn xuyênqua đầungười nhìn rangoài cửasổ xe. Xe chạy
ngangqua những dãy nhàngói, nhàtranh, ngõ vào chợ, và hàngcây trứngcá
xanh quenthuộc thấpthoáng dọc haibên đường.
Tới đầucầu, xe ngừnglại, máynổ nhỏhơn, chờ
lính xét xe. Thư nhắmmắt muốnngủ. Ngườilính quận cóphậnsự
khámxét đưamắt mởlớn nhìn Thư, imlặng. Gã nhìnxuống chiếcchâncụt
của Thư xongrồi quaysang nhìn ngườikhác. Khi gã đã khámxét
xong ngườiđànông cuốicùng trên xe, xe đượcchophép chạy.
Xe
bắtđầu chạy lên chiếc cầuđúc dài. Cóngười ngồi trong xe cấttiếngho khụckhặc hoàlẫn
với tiếng máynổ lùngbùng và tiếngmưa, tiếnggió ràorào
bênngoài. Chuyếnxeđò duynhất về tỉnh bắtđầu rời thànhphố.
Xe chạy băngbăng trêncầu. Thư cố tránh nhìn dòngsông. Nó gợinhớlại
trong Thư nỗi
đauđớn với một vếttích hằnghi trên thânngười. Vào mùa nầy
dòngsông với dòngnướclũ xanh trôi lữnglờ dưới châncầu.
Dòngsông chứađầy nỗi đắngcay ngậmngùi đốivới Thư. Thư
đã tránh nghĩđến nó nhưng sao nó cứmãi đếnvới Thư hoài.
Cólẽ vếttích trên thânngười Thư còn rànhrành rađó. Chốibỏ
vếttích đãđành, nhưng khônglàmsao quênđược đôinạng mà Thư
cần nươngtựa.
Băngqua hết câycầu dài. Xe trởlên đườngcái,
chạy chậmlại đôichút vì đườngxá đầy những ổgà soilỡ.
Thư bótay ngồi imlặng nhìnra haibên cánhđồng hoang dọc haibên
đường. Những dãy dừa xaxa cụtđầu námđen chạylùi về
phíasau, xe băngtới phíatrước bỏlại thịthấn nhỏbé đằngsau.
Trong xe có tiếng ồnào của vài đứatrẻcon.
Ngườiphụxe la lớntiếng:
- Xe rangoài rồi. Imlặng. Khôngđược chỉtrỏ
lungtung, coichừng ănđạn nha....
Thư nghe lạnh dọcsươngsống rùngmình. Thầntrí
Thư bấtngờ gặplại nỗilaođao khóthở tìnhcờ. Ýnghĩ chợt
cụtquặt trong niềmhoangcảm hoảnghải mơhồ. Thư chỉ nhậnthấy
trạngthái mêsợ hiệntại giốngnhư những biếnthái kinhhoàng
trong đờisống mà Thư đãtừng trảiqua. Thư nhớlại những đêm
vềkhuya khônglâu trướcđây Thư cũng đã mang một cảmgiác tươngtự
bànghoàng. Có một đêm quảthực là Thư muốn tắtthở. Ðangđêm đang ngủ, Thư chợt tỉnhgiấc, nghe tiếng gõcửa ngoài
phòng, rồi bấtngờ cánhcửa bậttungra. Một bóngđen hiệnlên
sừngsững. Thư cứngmiệng hoảnghồn chẳng thốtlên được lời
nào. Bóngđen lầndò bướcvào phòng, đần tận giường Thư
da9ng nằm, lấytay
lay Thư dậy:
- Thầy, thầy, thầy ngủ hay thức....
À, thìra là thằng Thể. Thư lúcbấygiờ mớichợt
hoànhồnlại, cười gượnggạo nói:
- Em lảm thầy sợmuốnchết...
Thể bậtcười:
- Em lại thầy hoài mà thầy sợnỗigì?
Thư phìcười, imlặng khôngbiết giảithích
làmsao. Thể bướcra đóng cửaphòng lại, thắpsáng ngọnđèndầu
nhỏ. Nó cởi chiếcáotơi đang mặc trênngười vắtlên trên ghế và vóitay lấy tấmkhăn
lau đầutóc ướt và mìnhmẩy đẫmướt nướcmưa. Thể dời
chiếcđàngỗ quamộtbên, nằmxuống đắp chung chăn với Thư,
ngườinó run nhènhẹ. Thư cười hỏi:
- Em lạnhlắm phảikhông?
Thể imlặng mộtchặp, rồi sauđó có nói gìđấy
nhưng không ngheđược rõ lời. Thư vóitay lấy gói thuốclá
traocho Thể bảo hútđi cho ấm. Thể hút. Thư cũng mồi một
điếu và nhìn Thể trong bóngtối. Thể nói:
- Trờimưa dữquá phảikhông thầy?
Thư ậmừ trong miện, nínthinh. Ðếnkhi hút hết điếuthuốc, Thể
ngồi bậtdậy, imlặng ngóngtai lắngnghe tiếngđộng nàođó vanglên
khua nhẹ bênngoài trong cơnmưa. Thư nhìn Thể dòhỏi. Mãi đếnlúc
Thể rời giường bướctới thổi tắt ngọnđèndầu trênbàm, xong rónrén vềlại
chỗnằm cũ và nói như thìthào bêntai Thư:
- Tốinay nẫu về trongxóm, thầy à.
Thư imlặng, một nỗi lolắng chợt thoángqua.Thể
nói:
- Em sợ có chuyệnlộnxộn. Hìnhnhư có cả một
trungđội nghĩaquân kích dọc bên bờsông bênnầy cầutre. Cólẽ
nẫu chỉ về trên khuxóm của dân lánhnạn địnhcư...
(còntiếp)
Xinmời
xem trangkế Trên Dặmtrường - Phan Cung Nghiệp 
