Tenan thamnhung hoilo 
o Vietnam la vande laudai

   Nguoidan Saigon trong vai thang ganday (12/1999) da bancai nhieu ve cac vu an thamnhung lon lenden hang tramngan dola. Trong nhung vu an nay deu co nhung vienchuc caocap nhanuoc candu. Motso canpham trong cac vu an nay da bi toa tuyenan tuhinh voi toidanh kinhte, baogom thamnhunghoilo va buonlau. Nan thamnhunghoilo la mot tenan rat pho bien o Vietnam. Bietbao nhieu nguoi lam nhung chi co so it nhung nguoi bi ketan. Nhinchung, Ho chi la nannhan cua mot coche canduoc suadoi.

      Toidanh kinhte haunhu khonghe duoc nghenoitoi o cac nuoc tientien Tayphuong; hinhphat tuhinh danhcho toi lienquan den kinhte lai cang khong co. O Vietnam toidanh nay duoc ghi trong ca hai boluat thuongmai va hinhsu de xuphat nhung hoatdong kinhte traiphep, thidu nhu buonlau.

   Buonlau la mot toidanh dienhinh phananh ro net dacthu cua nen kinhte co kiemsoat cua hethong kinhte xahoichunghia thitruong. Hang buonlau thuong la nhung thu o cac nuoc phattrien thangdu. Thidu o My, khong ai di buonlau thuocla hoac trung duong sua gao nhu o Vietnam nhu dang xayra o cac vung biengioi Trungquoc hoac Caomien. Ve mat kinhte, buonlau la mot hoatdong thuongmai thuantuy, noi nao co nhucau ve hanghoa la noido co nguoi buon, nhung trong truonghop nay do la hang do nhanuoc dieuche. Mathang nao duoc nhanuoc kiemsoat nhieu thi mathang nao thi thuong co su khanhiem hoac giaca datdo. Lyle duoc viendan bienminh cho nhung chinhsach kinhte nay la de baove thitruong nontre trongnuoc.

   Hon muoinam truoc day vao thoi baocap, neu mot nguoi bi bat vi vanchuyen mot xetai gao nho tu cac tinh mien Tay ve Saigon, neu bi bat nguoi do cothe lanhan chungthan hoac tuhinh. Ngaynay quaynhin lai, do la chuyen nuccuoi. Tuongtu, nhung vu an ganday trong muoi nam nua se trothanh lichsu, trong do nhung nhanvat Tran Dam hay Phung Long That hientai chi la nhung conco trong banco hiendai, la nannhan cua coche hienhanh dang toinghiep. Neu ban antuhinh cua hai nguoi nay duoc giamxuong con chungthan, comay cua ho duoc ra khoi tu trong vong muoinam nua se rat lon. Nhung hanghoa ho buonlau ngaynay, muoi nam nua se trothanh nhung monhang phobien neu coche kinhte hiennay co thaydoi va phattrien.

   Trong vu an Epco-Minhphung, sotien trigia hang tram ngan dola duoc vay tu cac nganhang nhanuoc gan nhu khongthe thuhoi lai duoc. Ai cung dat cauhoi la so tien khonglo nay ai da nuot het? Thucsu, mon tien hangtram ty dong VN kho ma co ai degi mot lan nuot troi duoc het. Dung tren quandiem kinhte, thucra motphan sotien do da nuoi song hangngan nguoidan laodong nhu thomoc, thone hay nhung tieuthuong nho nhu hangquan tieman v.v. vi nhung nguoi laodong nay co congan vieclam nhu xay cat bietthu, nhacua cho nhung canpham lamgiau nho buonlau hoac thamnhung hoilo.

   Vande nay ai cung nhinthay nhung khong phai dedang giaiquyet. Datnuoc ngheonan lachau, con nguoita phai xoayso gianhgiat voi miengcommanhao moingay. Tu nguoidan cho den cac nhanvien can bo nhanuoc phai nghi den ke muusinh trong khanang cua ho. Cu lay thidu tienluong bon nam tramngan dong moi thang cua congan hay canbo capnho nhu thuky thi lamsao du song? Nhuvay co nghiala co mot nen kinhte chim nuoisong ho khong duoc nhanuoc nhinnhan, xayra motcach tuphat do cac dongluc kinhte thitruong thucday. Nen kinhte nay budap nhung thieuhutcho nen kinhte noi la nen kinhte hopphap.  Neukhong, nhung nguoi thomoc hay thone ketren se khongco congan vieclam, va sotien tolon tren van con nam trong nganhang nhanuoc va chua chac nhanuoc da lam duoc viec gi co ich voi sotien do. Dodo Vietnam co mot thucthe kinhte songhanh ma conso sanluong cua roanbo nen kinhte quocdan hangnam se la mot conso dangke so voi conso chinhthuc duoc congbo.

   Day la diem khac cua nen kinhte xahoichunghia thitruong voi nen kinhte tuban tudo. Nen kinhte chim hienhuu o Vietnam la nen kinhte tudo o cac nuoc tuban ma trongdo chinhphu itkhi nhungtay vao cac hoatdong kinhte. Trongtruonghop nay o Vietnam, nhanuoc cang datra nhieu raocan trong linhvuc thuongmai,  thutuc cang ruomra cang naysinh cac vande thamnhunghoilo. Sukien buonlau la mot hequa tatyeu.

     Dung nhuthe, o Vietnam, do suviec nhieu mathang do nhanuoc kiemsoat da taonen dongco cho nguoi buonlau. Nhung nguoclai, trongnen kinhtenoi hopphap, mot dieu nghichly cung dongthoi xayra. Thidu, nhung hoatdong buonban duoc nhanuoc chophep vancon chay longvong trong coche kinhte cokiemsoat va coche nay tao dieu kien chonan thamnhunghoilo sinhsoi nayno. Thidu, hanghoa nhapcanh, phaiqua nhieu thutuc. Khong dutlot tien thi hanghoa bi banhra khamxet toicung. Thi du khac la xetai cho hang hopphap tu biengioi Trungquoc chay vao Saigon phai thongqua biet bao nhieu tram kiemsoat. Nhung tram nay co nhiemvu nganngua buonlau, cothe chanxet nhung xetai nay batcu lucnao. Neu dan dibuon khong muon hoaqua raucai cua minh bi ungthoi thi phai hoilo. Suyngam ky ai cung thay ro su phily cua nhung tram kiemsoat kinhte nay. Viec nganchan buonlau trong truonghop nay la nhiemvu cua cac nhanvien hai quan biengioi, khong phai la quyenhan cua congan canhsat noidia tuytien xethoi. Mot khi mot xe tai duoc phep vanchuyen hanghoa tatnhien la ho hopphap dilai trong nuoc. O nhung nuoc co nen kinhte phat trien, nguyentac hanghoa luuthong cangnhanh, kinhte cang mau phat trien. O Vietnam, hatangcoso dakem, congthem su chamtre do nan thamnhung hoilo gay ra, hanghoa luuthong cang tricham. Tonghop tat ca nhung tricham va khucmac nay, nen kinhte lai them phan tricham.

   Cauhoi datra o day la neu nhanuoc thuanhan sukien nay, chophep tudo buonban hoantoan, vannan thamnhunghoilo se con tontai khong? Va vande lon la lamsao cothe thuchien duocdieu nay?

  Cuoiloi, mong tatca moi nguoi hay cung di tim cau giapdap. Trong khi do tenan thamnhunghoilo se con la mot loisong va la sinhhoat hang ngay cua nguoidan Vietnam.