Người viết: Doan Hung

Tôi thấy lý do chính cho việc cải cách tiếngviệt là tạo khả năng làm giàu cho tiếngviệt và giúp cho ta có thể suy nghĩ có tính "khái niệm" hơn. Lý do về "software" chỉ là phụ . Bởi ngôn ngữ có phức tạp hay lung tung đến mấy thì chỉ làm khó cho người viết thảo chương thôi , chứ cuối cùng thì vẫn giải quyết được.

Khi tôi viết những hàngchữ viếtdính sauđây tôi cảmthấy rất khókhăn vì không thể viết liềnmộtmạch mà phải suynghĩ chữ nào nên dính chữ nào không!
Điều này không chứngtỏ là viếtdính không thuậnlợi mà chỉ chứngminh rằng tôi không quen suynghĩ 'dính'!

Tôi nghĩ rằng ngônngữ và tưtưởng có ảnhhưởng qualại và mật thiết vớinhau .
Viết rờirạc tạo cho óc của tôi thóiquen suynghĩ tách rời từng âmtiết. "Kháiniệm" do đó bị "vỡ" ra.

Tiếngviệt là tiếng mẹđẻ , thếmà nếu tôi viết cũng những dòngchữ trên bằng tiếngđức thì tôi hoàntoàn không gặp khókhăn. Phải chăng khi tôi suynghĩ bằng tiếngđức, đọc tiếngđức thì "kháiniệm" không bị "chặt vỡ" ra như trườnghợp tiếngviệt ?

Nhiều ngưòi cho rằng tiếngviệt rất phongphú về tìnhcảm, về những cái cụthể nhưng lại nghèo về những gì trừutượng. Phải chăng cảicách ngônngữ, vănphạm, hìnhthứcviết có thể làmgiàu cho tiếngviệt , làm tiếngviệt thêm khảnăng trừutượnghóạ

Xin lấy vídụ từ ngay dòngchữ trên.

Mới đầu tôi định viết "làm giàu" như một phảnứng tựnhiên. Phải qua suynghĩ tôi mới viếtdính. Làmgiàu là một kháiniệm. Trong trường hợp viết câu "Ông XX làm giàu" thì phải viết rời .

Ông xx làm giàu : chỉ sự làm giàu một cách cụ thể

làmgiàu tiếngviệt là kháiniệm trừutượng.

Khi viếtdính các từ ngônngữ , phongphú , cụthể , trừutượng thì tôi hoàntoàn không có vấnđề gì cả . Để ý rằng các từ trên là gốc Hán. Vì là tiếng nướcngoài nên từng chữ đơnlẻ đố với tôi hoàntòan vônghĩa . Nó chỉ cónghĩa khi được kếthợp lại thành khối trong óc tôi!

Điều này giảithích lýdo tạisao khi cần kháiniệm trừutượng hơn thì ta phải nhảy sang dùng từ gốchán ! Chẳng qua là tại ta không hiểu rõ từng chữ đơn lẻ nên hiểu ngay đó là kháiniệm.

Khi ta dùng từ quycủ thì ta không cần hiểu cụthể quy là cái compa để vẽ vòngtròn, và củ là cái êke .

Ngừời ta hay phànnàn rằng ngườiviệt thiếu khảnăng suynghĩ trừutượng. Điều này không phải không có nguyêndo . Khó có thể nói là ta có một nền triếthọc mạnh được .

Tuy ngônngữ không phải quyếtdiịnh hếtthảy , nhưng biếtđâu sựcảicách sẽ manglại thuậnlợi hơn cho sự pháttriển của tưduy của chúngtạ

Để chấmdứt xin dùngngay dòngchữ trên:

tôi dùng tưduy (Hán) mà không dùng 'sự suy nghĩ' nômna hơn .

Viết dính Sựsuynghĩ với "sự" như một tiếpđầungữ cho suynghĩ ta có thể không cầnthiết phải dùng chữhán cho kháiniệm này . Nếu ai cũng côngnhận chữ 'sự' là tiếp đầu ngữ , dùng mãi trở thành quenthuộc thì ta sẽ làm nảy sinh ra nhiều chữ mới . Tương tự như thế các chữ "tính" , "cách" ..

Ngừời Đức có thể tạo chữ mới một cách dễdàng, thídụ như:
wirt là chủ (chủ tiệm chẳng hạn) viết dính
-> wirschaft (kinh tế)
-> wirschaftlich (tĩnh từ : cóti'nhkinhtế )
-> wirschaftlichkeit (danhtừ tínhkinhtế )

betrieb : (xínghiệp)
->Betriebwirschaft (kinhtế (quảntrị) xínghiệp)
->Betriebwirschaftlich (->tĩnhtừ) ... vân vân

Doan Hung

-----------------------------